विंदांना श्रद्धांजली - आणखी काही कणिका

२. प्रेम
सत्य युगाच्या अखेर झाली
प्रेम-द्वेष यांच्यात लढाई
द्वेषच होई विजयी आणि,
प्रेम लपे आईच्या हृदयी!

३. चंद्र आणि क्षय
चंद्र जाहला क्षयी कशाने?
शापबलाने, म्हणती कोणी;
कुजबुकला पण तो माझ्याशी;
या कवितांनी! या कवितांनी!

४. दर्पण
परमेशाला गमलें, आपण
रुप पहावें अपुले सुंदर;
आणिक केला त्यानें दर्पण;
तोच समजतो आपण सागर!

५. पदवीजिवंत असता, महाकवे, तुज
मिळतील निव्वळ शिव्या घरोघर;
तूं मेल्यावर, त्या मोजुनियां
मिळविल कोणी पदवी त्यावर

६. नारदाचा वारस
नारद मेला; मी रडलो मग;
कोण कळी त्या लाविल नाहक!
शोक कशाला? वदला ईश्वर,
धाडुनि दिधला मी संपादक!

७. इतिहासइतिहासाचे अवघड ओझे
डोक्यावर घेउनी ना नाचा
करा पदस्थल त्याचे आणिक
चढुनि त्यावर भविष्य वाचा

८. नायक
रामायण वाचुनिया नंतर
बोध कोणता घ्यावा आपण
श्रीरामासम मिळता नायक
वानर सुद्धा मारिती रावण

९. खळी
स्वर्गामधुनी येता बालक
अमृत त्याचे काढुन घेती
उरे रिकामी वाटी जवळी
ती खळी ही गालावरती

[संदर्भ: हितगुज]

__विंदा करंदीकर

Bayaran | Kusumagraj | Marathi Kavita

Kusumagraj - Vishnu Vaman Shirwadkar.
(Born: 27 February 1912, Died: 10 March 1999)

बायरन

वेगे आदळती प्रमत्त गिरिशा लाटा किनाऱ्यावरी
पाषाणी फुटती पिसूनि कणिका लक्षावधी अम्बरी

आणी झिंगुनि धावती पुनरपी झुंजावया मागुनी
भासे वादळ भव्य उग्र असले त्या गर्व-गीतातुनी !

अभ्रांच्या शकलांमधून तळपे, भासे जसा भास्कर
शब्दाआडुनही त्वदंतर दिसे उन्मत्त अन् चंचल !
केव्हा बद्ध सुपर्ण पंख उधळी तोडावया अर्गल
केव्हा नाजुक पाकळ्यात अडके बागेतला तस्कर !

काळाच्या कवि, वालुकेवरि तुवा जी रोवली पावले
नाही दर्शविण्यास शक्त पथ ती-आणी नसो ती तरी
आहे आग जगातली जरि नसे संगीत स्वर्गातले
तत्त्वांचा बडिवार नाहि अथवा ना गूढशी माधुरी.

जेथे स्थण्डिल मानसी धगधगे विच्छिन्न मूर्तीपुढे
तेथे शिंपिल शारदा तव परी शीतोदकाचे सडे !

__कुसुमाग्रज [By Kusumagraj]

शतकानंतर आज पाहिली

शतकानंतर आज पाहिली पहिली रम्य पहाट
मेघ वितळले गगन निवळले
क्षितिजावर नव रंग उसळले
प्रतिबिंबित ते हो‍उनि उठले.. भारतभूमिललाट

आजवरीच्या अंधारात
अनंत झाले उल्कापात
एकवटोनी तेज तयांचे तिमिर सरे घनदाट

फकिरांनी शत यज्ञ मांडिले
वेदीवरती रक्त सांडले
त्या रक्ताची क्षितिजावर ये.. आरुण मंगल लाट

दीप पेटवुनि घरदारांचे
पूजन केले स्वातंत्र्याचे
त्या ज्योतींचे तेज मिसळुनी... झाले आज विराट

पुरेत अश्रू, दुबळे क्रंदन
भावपूर्ण करु विनम्र वंदन
नव अरुणाचे होऊ आम्ही.. प्रतिभाशाली भाट

__ वसंत बापट

पोरसवदा होतीस

पोरसवदा होतीस
काल-परवापावेतो
होता पायातही वारा
काल-परवापावेतो.

आज टपोरले पोट
जैसी मोगरीची कळी
पडे कुशीतून पायी
छोट्या जीवाची साखळी.

पोरसवदा होतीस
काल-परवापावेतो
थांब उद्याचे माऊली
तीर्थ पायांचे घेतो.

__बा.सी.मर्ढेकर

List of Marathi writers

    Gopal Ganesh Agarkar (गोपाळ गणेश आगरकर)
    Satish Alekar (सतीश आळेकर)
    Anant Sadashiv Altekar (अनंत सदाशिव आळतेकर)
    Malika Amar Sheikh (मलिका अमरशेख)
    Hari Narayan Apte (हरी नारायण आपटे)
    Narayan Hari Apte (नारायण हरी आपटे)
    Prahlad Keshav Atre (प्रह्लाद केशव अत्रे)
    Anil Awachat (अनिल अवचट)
    Sarojini Babar (सरोजिनी बाबर)
    Raja Badhe (राजा बढे)
    Baburao Bagul (बाबुराव बागूल)
    Bahinabai (बहिणाबाई)
    Vidya Bal (विद्या बाळ)
    Rajendra Banhatti (राजेन्द्र बनहट्टी)
    Vasant Vaman Bapat (वसंत वामन बापट)
    Malati Vishram Bedekar (मालती विश्राम बेडेकर)
    Vishram Bedekar (विश्राम बेडेकर)
    Durga Bhagwat (दुर्गा भागवत)
    Suresh Shridhar Bhat (सुरेश श्रीधर भट)
    Purushottam Bhaskar Bhave (पुरुषोत्तम भास्कर भावे)
    Vinayak Narahari Bhave (विनायक नरहरी भावे) (विनोबा भावे)
    Vishnudas Bhave (विष्णुदास भावे)
    Subhash Bhende (सुभाष भेंडे)
    Balakrishna Bhagwant Borkar (बाळकृष्ण भगवन्त बोरकर)
    Vinayak Adinath Buwa (विनायक आदिनाथ बुवा)
    Narayan Govind Chapekar (नारायण गोविंद चापेकर)
    Bahinabai Chaudhari (बहिणाबाई चौधरी)
    Krushnashastri Chiplunkar (कृष्णशास्त्री चिपळूणकर)
    Vishnushastri Krushnashastri Chiplunkar (विष्णुशास्त्री कृष्णशास्त्री चिपळूणकर)
    Maruti Chitampalli (मारुती चितंपल्ली)
    Dilip Purushottam Chitre (दिलीप पुरुषोत्तम चित्रे)
    Chokhamela (चोखामेळा)
    Vaman Krushna Chorghade (वामन कृष्ण चोरघडे)
    Vasant Abaji Dahake (वसंत आबाजी डहाके)
    Jaywant Dalvi (जयवंत दळवी)
    Hamid Dalwai (हमीद दलवाई)
    Krishnaji Keshav Damle (कृष्णाजी केशव दामले) (केशवसुत)
    Gopal Nilkanth Dandekar (गोपाल नीलकंठ दांडेकर)
    Ramchandra Narayan Dandekar (रामचंद्र नारायण दांडेकर)

the last one having been translated into English.

    Mrunalini Desai (मृणालिनी देसाई)
    Ranjit Desai (रणजित देसाई)
    Gopal Hari Deshmukh (गोपाळ हरी देशमुख)
    Sadanand Namdev Deshmukh (सदानंद नामदेव देशमुख): Received in 2004 a Sahitya Akademi Award for his novel Baromas (बारोमास)
    Atmaram Ravaji Deshpande (आत्माराम रावजी देशपांडे)
    Gauri Deshpande (गौरी देशपांडे)
    Govind Purushottam Deshpande (गोविंद पुरुषोत्तम देशपांडे)
    Kusumavati Deshpande (कुसुमावती देशपांडे)
    Madhav Kashinath Deshpande (माधव काशीनाथ देशपांडे)
    Nagorao Ghanashyam Deshpande (नागोराव घनश्याम देशपांडे)
    Purushottam Laxman Deshpande (पुरुषोत्तम लक्ष्मण देशपांडे)
    Sunita Deshpande (सुनीता देशपांडे)
    Govind Ballal Deval (गोविंद बल्लाळ देवल)
    Narayan Dharap (नारायण धारप)
    Namdeo Laxman Dhasal (नामदेव लक्ष्मण ढसाळ)
    Aruna Ramchandra Dhere (अरुणा रामचंद्र ढेरे)
    Ramchandra Chintamani Dhere (रामचंद्र चिंतामणी ढेरे)
    Madhukar Vasudev Dhond (मधुकर वासुदेव धोंड)
    Raghunath Vaman Dighe (रघुनाथ वामन दिघे)
    Muktabai Dixit (मुक्ताबाई दीक्षित)
    Dnyaneshwar (ज्ञानेश्वर)
    Mahesh Elkunchwar (महेश एलकुंचवार)
    Eknath (एकनाथ)
    Gangadhar Gopal Gadgil (गंगाधर गोपाळ गाडगीळ)
    Narahar Vishnu Gadgil (नरहर विष्णु गाडगीळ)
    Ram Ganesh Gadkari (राम गणेश गडकरी)
    Saraswati Gangadhar (सरस्वती गंगाधर)
    Viththal Dattatreya Ghate (विठ्ठल दत्तात्रेय घाटे)
    Mangala Godbole (मंगला गोडबोले)
    Dattatraya Ganesh Godse (दत्तात्रय गणेश गोडसे)
    Vishnubhat Godse (विष्णुभट गोडसे) (1827–1904): Wrote an eyewitness account of the unsuccessful struggle of India in 1857 to overthrow the rule over it of British East India Company: Majha Prawas (माझा प्रवास अथवा सन १८५७ सालच्या बंडाची हकिकत)
    Mandakini Gogate (मंदाकिनी गोगटे)
    Arvind Gokhale (अरविंद गोखले)
    Vidyadhar S. Gokhale (विद्याधर गोखले)
    Padma Gole (पद्मा गोळे)
    Narayan Ganesh Gore (नारायण गणेश गोरे)
    Ramchandra Bhikaji Gunjikar (रामचंद्र भिकाजी गुंजीकर)
    Madhukar Dattatreya Hatakananglekar (मधुकर दत्तात्रेय हातकणंगलेकर)
    Nagnath S. Inamdar (नागनाथ सं. इनामदार)
    R. G. Jadhav (रा. ग. जाधव)
    Balshastri Jambhekar (आचार्य बाळशास्त्री जांभेकर) (1810–1846): Started the first Marathi newspaper Mumbai Darpan (मुंबई दर्पण) in 1832 at age 22.
    Janabai (जनाबाई)
    Shankar Dattatraya Javdekar (शंकर दत्तात्रय जावडेकर)
    Ramchandra Shripad Jog (रामचंद्र श्रीपाद जोग)
    Chintaman Vinayak Joshi (चिंतामण विनायक जोशी)
    Laxmanshastri Balaji Joshi (लक्ष्मणशास्त्री बाळाजी जोशी)
    Mahadevshastri Joshi (महादेवशास्त्री जोशी)
    Prahlad Narhar Joshi (प्रह्लाद नरहर जोशी)
    Shrikrishna Janardan Joshi (श्रीकृष्ण जनार्दन जोशी)
    Shripad Raghunath Joshi (श्रीपाद रघुनाथ जोशी)
    Vaman Gopal Joshi (वामन गोपाळ जोशी) (1881–1956): A journalist and playwright. Wrote play Rakshasi Mahatwakansha (राक्षसी महत्त्वाकांक्षा)
    Vaman Malhar Joshi (वामन मल्हार जोशी)
    Baba Kadam, novelist (बाबा कदम)
    Vasant Purushottam Kale (वसंत पुरुषोत्तम काळे)
    Dattatreya Balkrushna Kalelkar (दत्तात्रेय बालकृष्ण कालेलकर) (popularly known as काका कालेलकर)
    Narayan Govind Kalelkar (नारायण गोविंद कालेलकर)
    Pandurang Vaman Kane (पांडुरंग वामन काणे)
    Anant Kanekar (अनंत काणेकर)
    Shirish Kanekar (शिरीष कणेकर)
    Vasant Shankar Kanetkar (वसंत शंकर कानेटकर)
    Kanhopatra (कान्होपात्रा)
    Kashibai Kanitkar (काशीबाई कानिटकर)
    Vinayak Janardan Karandikar (विनायक जनार्दन करंदीकर) (1872–1909): Wrote poems under the pen name Kavi Vinayak (कवि विनायक)
    Govind Vinayak Karandikar (गोविंद विनायक करंदीकर) popularly known as विंदा करंदीकर
    Madhu Mangesh Karnik (मधु मंगेश कर्णिक)
    Irawati Karve (इरावती कर्वे)
    Dattatray Raghunath Kavthekar (दत्त रघुनाथ कवठेकर)
    Madhukar Keche (मधुकर केचे)
    Anant Viththal Keer (अनंत विठ्ठल कीर): Pen name Dhananjay Keer (धनंजय कीर)
    Girija Keer (गिरिजा कीर)
    Ashok Ramchandra Kelkar (अशोक रामचंद्र केळकर)
    Diwakar Krushna Kelkar (दिवाकर कृष्ण केळकर)
    Girijabai Kelkar (गिरिजाबाई केळकर): Writer of short stories in the early part of the 20th century. (Daughter of Narasimha Chintaman Kelkar.)
    Narasimha Chintaman Kelkar (नरसिंह चिंतामण केळकर)
    Shridhar Venkatesh Ketkar (श्रीधर वेंकटेश केतकर)
    Krushnaji Prabhakar Khadilkar (कृष्णाजी प्रभाकर खाडिलकर)
    D. P. Khambete (द. पां. खांबेटे)
    Vishnu Sakharam Khandekar (विष्णु सीताराम खांडेकर)
    Chintamani Tryambak Khanolkar (चिंतामणी त्र्यंबक खानोलकर)
    Shankar Ramchandra Kharat (शंकर रामचंद्र खरात)
    Sandeep Khare (संदीप खरे)
    Jagadish Khebudkar (जगदीश खेबुडकर) (born 1932): Poet. Has written over 2,500 lyrics for over 300 Marathi movies, and over 3,500 poems.
    Madhav Vinayak Kibe (माधव विनायक किबे)
    Balwant Pandurang Kirloskar (बळवंत पांडुरंग किर्लोस्कर)
    Arun Balkrishna Kolatkar (अरुण बालकृष्ण कोलटकर)
    Shripad Krushna Kolhatkar (श्रीपाद कृष्ण कोल्हटकर)
    Vishnu Bhikaji Kolte (विष्णु भिकाजी कोलते)
    Nagnath Lalujirao Kottapalle (नागनाथ लालुजीराव कोट्टापल्ले)
    Sumati Kshetramade (सुमती क्षेत्रमाडे)
    Shrikrushna Keshav Kshirsagar (श्रीकृष्ण केशव क्षीरसागर)
    Anjali Kulkarni (अंजली कुलकर्णी): Poetess and essayist.[1]
    Krushnaji Pandurang Kulkarni (कृष्णाजी पांडुरंग कुलकर्णी)
    Gurunath Abaji Kulkarni (गुरुनाथ आबाजी कुलकर्णी)
    Waman Lakshman Kulkarni (वामन लक्ष्मण कुलकर्णी)
    Gora Kumbhar (गोरा कुंभार): A sant (संत) poet.
    Narhar Ambadas Kurundkar (नरहर अंबादास कुरुंदकर)
    Gajanan Digambar Madgulkar (गजानन दिगंबर माडगूळकर)
    Vyankatesh Digambar Madgulkar (व्यंकटेश दिगंबर माडगूळकर)
    Gajanan Tryambak Madkholkar (गजानन त्र्यंबक माडखोलकर)
    Vishnu Moreshwar Mahajani (विष्णु मोरेश्वर महाजनी)
    Mahipati (महीपती)
    Laxman Bapu Mane (लक्ष्मण बापू माने)
    Ramesh Mantri (रमेश मंत्री)
    Bal Sitaram Mardhekar (बाळ सीताराम मर्ढेकर)
    Shripad Mahadev Mate (श्रीपाद महादेव माटे)
    Ratnakar Ramkrushna Matkari (रत्नाकर रामकृष्ण मतकरी)
    Keshav Tanaji Meshram (केशव तानाजी मेश्राम)
    Dattaram Maruti Mirasdar (दत्ताराम मारुती मिरासदार)
    Vasudev Vishnu Mirashi (वासुदेव विष्णु मिराशी)
    Muktabai (मुक्ताबाई): 13th century poetess. Sister of Dnyaneshwar (ज्ञानेश्वर)
    Mukteshwar (मुक्तेश्वर) (1609 – c. 1660): Translated Mahabharata into Marathi.
    Sharchchandra Muktibodh (शरच्चंद्र मुक्तिबोध)
    Mukundraj (मुकुंदराज)
    Vasanti Muzumdar (वासंती मुझुमदार)
    Namdev (नामदेव)
    Bhalchandra Nemade (भालचंद्र नेमाडे)
    Manohar Shankar Oak (मनोहर शंकर ओक)
    Mangesh Keshav Padgaonkar (मंगेश केशव पाडगांवकर)
    Prabhakar Narayan Padhye (प्रभाकर नारायण पाध्ये) (भाऊ पाध्ये)
    Setu Madhavrao Pagdi (सेतु माधवराव पगडी)
    Shirish Pai (शिरीष पै)
    Bhawanrao Shriniwasrao Pant Pratinidhi (भवानराव श्रीनिवासराव पंतप्रतिनिधी)
    Moropant RamjI Paradkar (मोरोपंत रामजी पराडकर)
    Shivram Mahadev Paranjape (शिवराम महादेव परांजपे)
    Dattatray Balwant Parasnis (दत्तात्रय बळवंत पारसनीस)
    V. S. Pargaonkar (वि. शं. पारगावकर)
    Yusufkhan Mohamadkhan Pathan (युसुफखान मोहमदखान पठाण)
    Shankar Babaji Patil (शंकर बाबाजी पाटील)
    Vishwas Mahipati Patil (विश्वास महीपती पाटील)
    Vasudha Patil (वसुधा पाटील)
    Madhav Trimbak Patwardhan (माधव त्रिंबक पटवर्धन): Pen name Madhav Julian (माधव जूलियन)
    Daya Pawar (दया पवार)
    Pradnya Daya Pawar (प्रज्ञा दया पवार)
    Urmila Pawar (उर्मिला पवार): Writer of short stories. Wrote autobiographical Ayadan (आयदान)
    Yashwant Dinkar Pendharkar (यशवंत दिनकर पेंढरकर) Kawi Yashwant (कवि यशवंत)
    Shankar Damodar Pendse (शंकर दामोदर पेंडसे)
    Shripad Narayan Pendse (श्रीपाद नारायण पेंडसे)
    Narayan Sitaram Phadke (नारायण सीताराम फडके)
    Yashawant Dinkar Phadke (यशवंत दिनकर फडके)
    Narahar Raghunath Phatak (नरहर रघुनाथ फाटक)
    Vasant Narhar Phene (वसंत नरहर फेणे)
    Jyotiba Phule (ज्योतिबा फुले)
    Ravindra Pinge (रविंद्र पिंगे)
    Dwarkanath Madhav Pitale (द्वारकानाथ माधव पितळे) (नाथमाधव)
    Datto Vaman Potdar (दत्तो वामन पोतदार)
    Babasaheb Purandare (बाबासाहेब पुरंदरे)
    Keshav Jagannath Purohit (केशव जगन्नाथ पुरोहित)
    Raghunath Pandit (रघुनाथपंडित)
    Vijaya Rajadhyaksha (विजया राजाध्यक्ष) (b 1933): Writer, critic. Has written short stories, a book discussing Mardhekar's poetry (मर्ढेकरांची कविता), which received a Sahitya Akademi Award in 1993, and a book evaluating Sunita Deshpande's autobiographical आहे मनोहर तरी. (Vijaya Rajadhyaksha is the wife of Mangesh Viththal Rajadhyaksha.)
    Vishwanath Kashinath Rajwade (विश्वनाथ काशीनाथ राजवाडे)
    Ramdas (रामदास)
    Mahadev Govind Ranade (महादेव गोविंद रानडे): Presided over the first Marathi Sahitya Sammelan (मराठी साहित्य सम्मेलन) in Pune in 1878.
    Purushottam Shivaram Rege (पुरुषोत्तम शिवराम रेगे)
    Vasant Sabnis (वसन्त सबनीस)
    Arun Sadhu (अरुण साधु)
    Bal Gangadhar Samant (बाळ गंगाधर सामंत)
    Geeta Janardan Sane (गीता जनार्दन साने)
    Pandurang Sadashiv Sane (पांडुरंग सदाशिव साने)
    Indira Sant (इंदिरा संत)
    Vilas Sarang (विलास सारंग)
    Gangadhar Balkrushna Sardar ( गंगाधर बाळकृष्ण सरदार)
    Govind Sakharam Sardesai (गोविंद सखाराम सरदेसाई)
    Annabhau Sathe (अण्णाभाऊ साठे)
    Vinayak Damodar Savarkar (विनायक दामोदर सावरकर)
    Shivaji Sawant (शिवाजी सावंत)
    Tryambak Shankar Shejwalkar (त्र्यंबक शंकर शेजवलकर)
    Shanta Janardan Shelke (शांता जनार्दन शेळके)
    Ram Balkrushna Shewalkar (राम बाळकृष्ण शेवाळकर)
    F. M. Shinde (फ. मुं. शिंदे): Poet.
    Vishnu Vaman Shirwadkar (विष्णु वामन शिरवाडकर): Poet. Pen name Kusumagraj (कुसुमाग्रज)
    Shridhar (श्रीधर) (1658–1729): A pandit kavi (पंडितकवि) Last name Deshpande (देशपांडे)
    Wrote Pandava Pratap (पांडवप्रताप), Harivijay (हरिविजय), Ramvijay (रामविजय),
    and Shivaleelamrut (शिवलीलामृत)
    Narayan Gangaram Surve (नारायण गंगाराम सुर्वे)
    Bhaskar Ramchandra Tambe (भास्कर रामचंद्र तांबे)
    Priya Tendulkar (प्रिया तेंडुलकर)
    Vijay Dhondo Tendulkar (विजय धोंडो तेंडुलकर)
    Yadunath Dattatray Thatte (यदुनाथ दत्तात्रय थत्ते)
    Tryambak Bapuji Thombre (त्र्यंबक बापुजी ठोंबरे) (1890–1918): Poet. Pen name Balkavi (बालकवि)
    Bal Gangadhar Tilak (बाळ गंगाधर टिळक)
    Lakshmibai Tilak (लक्ष्मीबाई टिळक)
    Tukaram (तुकाराम)
    Chintaman Vinayak Vaidya (चिंतामण विनायक वैद्य)
    Sarojini Vaidya (सरोजिनी वैद्य)
    Bhargavaram Viththal Varerkar (भार्गवराम विठ्ठल वरेरकर)
    Datta Walvekar
    Anand Ratan Yadav (आनंद रतन यादव)
    Sanjay Bhaskar Joshi

अनंताचे फूल

तुझ्या केसात
अनंताचे फूल आहे म्हणजे
तुझ्याही अंगणात अनंताचे
झाड आहे, ह्या जाणिवेने मी
मोहरुन जातो.
नावगाव माहीत नसतानाही तुझे, आपल्यात
एक तरल संबंध रुजून
आलेला मी पाहतो...

 __द.बा.धामणस्कर

आता असे करु या

नाही म्हणायला आता असे करु या
प्राणात चंद्र ठेवू-हाती उन्हे धरु या

आता परस्परांची चाहूल घेत राहू
आता परस्परांच्या स्वप्नात वावरु या

नेले जरी घराला वाहुन पावसाने
डोळ्यातल्या घनांना हासून आवरु या

गेला जरी फुलांचा हंगाम दुरदेशी
आयुष्य राहिलेले जाळुन मोहरु या

ऐकू नकोस काही त्या दूरच्या दिव्यांचे
माझ्यातुझ्या मिठीने ही राञ मंतरु या

हे स्पर्श रेशमी अन् हे श्वास रेशमाचे
ये! आज रेशमाने रेशीम कातरु या

__सुरेश भट