Bhatukalichya Khela Madhali Raja | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

भातुकलीच्या खेळामधली राजा आणिक राणी
अर्ध्यावरती डाव मोडला, अधुरी एक कहाणी ॥धृ॥


राजा वदला, “मला समजली, शब्दांवाचुन भाषा
माझ्या नशिबासवे बोलती तुझ्या हातच्या रेषा”
का राणीच्या डोळां तेव्हा दाटुनि आले पाणी ? ॥१॥

राणी वदली बघत एकटक दूरदूरचा तारा
“उद्या पहाटे दुसर्‍या वाटा, दुज्या गावचा वारा”
पण राजाला उशिरा कळली गूढ अटळ ही वाणी ॥२॥

तिला विचारी राजा, “का हे जीव असे जोडावे?
का दैवाने फुलण्याआधी फूल असे तोडावे?”
या प्रश्नाला उत्तर नव्हते, राणी केविलवाणी ॥३॥

का राणीने मिटले डोळे दूर दूर जाताना?
का राजाचा श्वास कोंडला गीत तिचे गाताना?
वार्‍यावरती विरून गेली एक उदास विराणी ॥४॥

_ मंगेश पाडगांवकर

Aakherache Yetil Mazya | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Aakherache Yetil Mazya | अखेरचे येतील माझ्या
Lyrics: Mangesh Padgaonkar

अखेरचे येतील माझ्या हेच शब्द ओठी
लाख चुका असतील केल्या, केली पण प्रीती

इथे सुरु होण्याआधी, संपते कहाणी
साक्षीला केवळ उरते, डोळ्यांतील पाणी

जखम उरी होते ज्यांच्या, तेच गीत गाती
सवर् बंध तोडूनी जेव्हा नदी धुंद धावे

मीलन वा मरण पुढे, हे तिला नसे ठावे
एकदाच आभाळाला अशी भिडे माती

गंध दूर ज्याचा, आणिक जवळ मात्र काटे
असे फुल प्रीती म्हणजे कधी हाय वाटे

तरी गंध धुंडीत धावे जीव तुझ्यासाठी
आर्त गीत आले जर हे कधी तुझ्या कानी

गूज अंतरीचे कथिले तुला ह्या स्वरांनी
डोळ्यांतून माझ्यासाठी लाव दोन ज्योती

_ मंगेश पाडगांवकर
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

Mi Tila Vicharal | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......


तुम्ही म्हणाल , यात विशेष काय घाडलं?
त्यालाच कळेल, ज्याचं असं मन जडलं........

तुमचं लग्न ठरवुन झालं?
कोवळेपण हरवुन झालं?
देणार काय? घेणार काय?
हुंडा किती,बिंडा किती?
याचा मान,त्याचा पान
सगळा मामला रोख होता,
व्यवहार भलताच चोख होता..
हे सगळं तुम्हाला सांगुन तरी कळणार कसं
असलं गाणं तुमच्याकडं वळणार कसं...

ते सगळं जाउ द्या, मला माझं गाणं गाउ द्या..
मी तिला विचारल,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......

त्या धुंदीत,त्या नशेत, प्रत्येक क्षण जागवला,
इराण्याच्या हॉटेलात,
चहासोबत मस्कापाव मागवला
तेवढीसुद्धा ऐपत नव्हती,असली चैन झेपत नव्हती,
देवच तेव्हा असे वाली,खिशातलं पाकीट खाली
त्या दिवशी रस्त्याने सिंहासारखा होतो हिंडत
पोलिससुद्धा माझ्याकडे आदराने होते बघत
जीव असा तरंगतो तेव्हा भय असणार कुठलं?

मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......

मग एक दिवस,

चंद्र, सुर्य, तारे, वारे,
सगळं मनात साठवलं,
आणि थरथरणाऱ्या हातांनी ,
तिला प्रेमपत्रं पाठवलं
आधिच माझं अक्षर कापरं
त्या दिवशी अधिकचं कापलं
रक्ताचं तर सोडाच राव
हातामधलं पेनसुद्धा होतं तापलं
पत्र पोस्टात टाकलं आणि आठवलं,
पाकिटावर तिकिट नव्हतं लावलं
पत्रं तिला पोचलं तरिसुद्धा
तुम्हाला सांगतो,
पोष्टमन तो प्रेमात पडला असला पाहिजे,
माझ्यासारखाच त्याचासुद्धा कुठेतरी जीव जडला असला पाहिजे

मनाच्या फ़ांदीवर,
गुणी पाखरु येउन बसलं

मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं......

पुढे मग तिच्याशिच लग्नं झालं,मुलं झाली,
संगोपन बिंगोपन करुन बिरुन शिकवली
मी तिच्या प्रेमाखातर नोकरीसुद्धा टिकवली...

तसा प्रत्येकजण नेक असतो,
फ़रक मात्र एक असतो
कोणता फ़रक?

मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......

__मंगेश पाडगांवकर

Mi Anandyatri | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

अफाट आकाश
हिरवी धरती
पुनवेची रात
सागर-भरती

पाचूंची लकेर
कुरणाच्या ओठी
प्रकाशाचा गर्भ
जलवंती-पोटी
अखंड नूतन मला ही धरित्री
आनंदयात्री मी आनंदयात्री

मेघांच्या उत्सवीं
जाहलों उन्मन
दवांत तीर्थांचे
घेतलें दर्शन
दूर क्षितिजाची
निळी भुलावण
पाशांविण मला
ठेवी खिळवून
अक्षयवीणाच घुमे माझ्या गात्री
आनंदयात्री मी आनंदयात्री

हलके कढून
कंटक पायींचे
स्वरांत विणिले
सर मीं स्वप्नांचे
हासत दु:खाचा
केला मी स्वीकार
वर्षिलें चादंणें
पिऊन अंधार
प्रकाशाचें गाणें अवसेच्या रात्रीं
आनंदयात्री मी आनंदयात्री.

 __ मंगेश पाडगांवकर

Dole Bharun Ale Majhe | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

पाऊस कोसळे हा अंधारले दिसे
डोळे भरून आले माझे असे कसे?


गेल्या बुडून वाटा गेली बुडून राने
झाले उदास गाणे माझे असे कसे?

या पावलांस लाटा ओढून खोल नेती
हे प्राण ओढ घेती माझे असे कसे?

कां सांग याद येते? एकान्त हा सभोती
हे सूर डोह होती माझे असे कसे?

__मंगेश पाडगांवकर

Sanga Kasa Jagayach | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

सांगा कस जगायचं?
कण्ह्त कण्ह्त की गाणं म्हणत
तुम्हीचं ठरवा!

डोळे भरुन तुमची आठवण
कोणीतरी काढतंच ना?
ऊन ऊन दोन घास
तुम्च्यासाठी वाढतंच ना?
शाप देत बसायचं की दुवा देत हसायचं
तुम्हीचं ठरवा!

कळ्याकुट्ट कळोखात
जेव्हा काही दिसत नसतं
तुमच्या साठी कोणीतरी
दीवा घेऊन उभं असतं
कळोखात कुढायचं की प्रकाशात उडायचं
तुम्हीचं ठरवा!

पायात काटे रुतुन बसतात
हे अगदी खरं असतं;
आणि फ़ुलं फ़ुलुन येतात
हे काय खरं नसतं?
काट्यांसारखं सलायचं की फ़ुलांसारखं फ़ुलायचं
तुम्हीचं ठरवा!

पेला अर्धा सरला आहे
असं सुद्धा म्हणता येतं
पेला अर्धा भरला आहे
असं सुद्धा म्हणता येतं
सरला आहे म्हणायचं की भरला आहे म्हणायचं
तुम्हीचं ठरवा!

सांगा कस जगायचं?
कण्ह्त कण्ह्त की गाणं म्हणत
तुम्हीचं ठरवा!

__ मंगेश पाडगांवकर

Korya Korya Kagadawar | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

कोऱ्या कोऱ्या कागदा वर
असलं जरी छापलं
ओठांवर आल्याखेरीज
गाणं नसतं आपलं


ती मनात झुरते आहे
तुम्ही पहात राहणार
कल्पनेच्या पावसात
नुसतं नहात राहणार
मला सांगा व्हायचं कसं?
मुक्कामाला जायचं कसं?
घट्ट जवळ घेतल्याशीवाय
माणुस नसतं आपलं
कोऱ्या कोऱ्या कागदा वर
असलं जरी छापलं
ओठांवर आल्याखेरीज
गाणं नसतं आपलं

शब्द शब्द रीते शब्द
त्यांचं काय करणार?
तळ फुटक्या माठामधे
पाणी कसं भरणार?
मला सांगा व्हायचं कसं?
मुक्कामाला जायचं कसं?
आपण ओठ लावल्याखेरीज
पाणी नसतं आपलं
कोऱ्या कोऱ्या कागदा वर
असलं जरी छापलं
ओठांवर आल्याखेरीज
गाणं नसतं आपलं

करुन करुन हीशेब धुर्त
खुप कहि मिळेल
पण फुल का फुलतं
हे कसं कळेल
मला सांगा व्हायचं कसं?
मुक्कामाला जायचं कसं?
फुलपाखरु बनल्याखेरीज
फुल नसतं आपलं
कोऱ्या कोऱ्या कागदा वर
असलं जरी छापलं
ओठांवर आल्याखेरीज
गाणं नसतं आपलं

मातीमधे बीजाला
एकचं अर्थ कळतो
कोंब फुटुन आल्यावर
हीरवा मोक्ष मीळतो
मला सांगा व्हायचं कसं?
मुक्कामाला जायचं कसं?
आतुन आतुन भीजल्याखेरीज
रुजणं नसतं आपलं
कोऱ्या कोऱ्या कागदा वर
असलं जरी छापलं
ओठांवर आल्याखेरीज
गाणं नसतं आपलं

__ मंगेश पाडगांवकर

Tatparya | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

द्यायचं नाही असं जरी ठरवलंस,
तरी तू घ्यायचं नाहीस

असा त्याचा अर्थ होतो म्हणून कुणी सांगितलं ?

अदृश्य हात दान देणार्‍या देवाचा
झाडाला न कळत आतून आतून रसवतो
आणि मग फांद्यांची फुलं होतात.

सांगायचं तात्पर्य इतकंच की,
तू आधी नकळत फुलून घे :
द्यायचं - घ्यायचं काय ते आपण नंतर पाहू.

__मंगेश पाडगांवकर

Sang Sang Bholanath | Poems for Kids | Marathi Kavita

Sang Sang Bholanath | Poems for kids

सांग सांग भोलानाथ,
पाऊस पडेल काय?
शाळेभोवती तळे साचून,
सुटटी मिळेल काय?

भोलानाथ दुपारी आई झोपेल काय?
लाडू हळूच घेताना आवाज होईल काय?
भोलानाथ... भोलानाथ...

भोलानाथ, भोलानाथ.. खरं सांग एकदा
आठवडयातन रविवार, येतील का रे तीनदा?
भोलानाथ... भोलानाथ...

भोलानाथ उद्या आहे, गणिताचा पेपर
पोटात माझ्या कळ येऊन दुखेल का रे ढोपर?
भोलानाथ... भोलानाथ...
_मंगेश पाडगांवकर

Sang sang bholanath,
paus padel kay?
Shalebhowati tale sachun,
Sutti milel kay?

Bholanath dupari aai zopel kay?
Ladu haluch ghetana aawaz hoiel kay?
Bholanath... Bholanath...

Bholanath, bholanath.. khar sang ekda
Athwadyatun raviwar yetil ka re tinda?
Bholanath... Bholanath...

Bholanath udya ahe ganitacha paper
Patat majhya kal yeun dukhel ka re dhopar?
Bholanath... Bholanath...
_Mangesh Padgaonkar

(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

Santh Bile He Paani | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

संथ निळे हे पाणी
वर शुक्राचा तारा
कुरळ्या लहंरीमधुनी
शिळ घालतो वारा


दुर कमान पुलाची
एकलीच अंधारी
थरथरत्या पाण्याला
कसले गुपीत विचारी

भरुन काजव्याने हा
चमके पिंपळ सारा
स्तिमीत होऊनी तेथे
अवचित थबके वारा
किरकीर रात किड्यांची
निरवतेस किनारी
ओढ लागुनी छाया
थरथरते अंधारी
मध्येच क्षितीजावरुनी
विज लकाकुन जाई
अन ध्यानस्थ गिरी ही
उघडुनी लोचन पाही
हळुच चांदने ओले
थिबके पाणावरुनी
कसला क्षन सोनेरी
उमले प्राणामधुनी

संथ निळे हे पाणी
वर शुक्राचा तारा
दरवळला गंधाने
मओनाचा गाभारा

__मंगेश पाडगांवकर

Ha Deep Tamavar Maat Kari | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

अंधार दाटला घोर जरी
हा दीप तमावर मात करी


पुसुनि आसवे हसुनि जरा बघ
अनंत तार्याची वर झगमग
ये परत, परत ये तुझ्या घरी
अंधार दाटला घोर जरी
हा दीप तमावर मात करी

पिसाट वारे, वन वादळले
सूड घ्यावया जळ आदळले
ध्रुवतारा आहे अढळ तरी
अंधार दाटला घोर जरी
हा दीप तमावर मात करी

घावावचुन नसे देवपण
जळल्यावाचुन प्रकाश कोठुन?
कां सांग निराशा तुझ्या उरी?
अंधार दाटला घोर जरी
हा दीप तमावर मात करी

__मंगेश पाडगांवकर

Te kiti lapawale tarihi | Mangesh Padgaonkar | Marathi Kavita

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

ते किती लपवले तरिही
मज नकळत कळते कळते

पाकळ्यात दडले तरिही
गन्धातून गूढ उकलते

मातीत गाढ निजलेले
जरि बीज न नयना दिसते
घन वळता आषाढाचे
मज नवखी चाहूल येते

रात्रीच्या घन अन्धारी
जरि गहनच सगळे असते
ते निःशब्दाचे कोडे
मज नक्शत्रान्तून सुटते

श्रावणात चित्रलिपीचे
जरि अर्थ न कळति पुरते
तरि ऋतुचक्रापलिकडचे
प्राणात उमलते नाते

लहरीन्तून थरथरणार्या
जरि भुलवित फ़सवित पळते
पावसात उत्तररात्री
मज अवचित लय उलगडते

प्रतिबिम्बच अस्फ़ुट नुसते
जरि शब्दातुन भिरभिरते
मौनात परि ह्रदयीच्या
कधी पहाट होऊनी येते

दुरात पलीकडे जेव्हा
ह्ळू गगन धरेला मिळते
ते अदभूत मज कळल्याची
वेदनाच नुसती उरते

ते किती लपवले तरिही
मज नकळत कळते कळते
पाकळ्यात दडले तरिही
गन्धातून गूढ उकलते

__मंगेश पाडगांवकर

Mangesh Padgaonkar
(Born: 10 March 1929, Died: 30 December 2015)

रात्रीं झडलेल्या धारांची
ओल अजूनहि अंधारावर

निजेंत अजुनी खांब विजेचा
भुरकी गुंगी अन तारांवर

भित्र्या चिमणीपरी, ढगांच्या
वळचणींत मिणमिणे चांदणी
मळक्या कांचेवरी धुक्याच्या
वाऱ्याची उमटली पापणी

कौलावरुनी थेंब ओघळे
हळुच, सांचल्या पाण्यावरतीं;
थेंब ध्वनीचा हवेंत झुलतो
गिरकी घेऊन टांचेवरतीं

गहिऱ्या ओल्या कुंदपणांतच
गुरफटलेली अजुन स्तब्धता
कबूतराच्या पंखापरि अन
राखी...कबरी ही अंधुकता

अजून आहे रात्र थोडिशी,
असेल अधिकहि...कुणि सांगावें?
अर्धी जाग नि अर्धी निद्रा
इथेंच अल्गद असें तरावें! 

__मंगेश पाडगांवकर